EXW (Ex Works) – Giao tại xưởng là một trong những điều kiện Incoterms mà người bán có trách nhiệm ít nhất và người mua phải chịu hầu hết các trách nhiệm liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa. Sau đây là chi tiết sâu hơn về các nghĩa vụ, rủi ro và tình huống sử dụng thực tế.
1. Trách nhiệm và Nghĩa vụ của Người bán trong EXW
Chuẩn bị hàng hóa:
Người bán chỉ cần chuẩn bị hàng hóa, đảm bảo rằng chúng sẵn sàng để người mua hoặc người đại diện của người mua nhận tại cơ sở (nhà kho, nhà máy, xưởng).
Hàng hóa cần được đóng gói đúng quy cách theo thỏa thuận hoặc phù hợp với việc vận chuyển.
Thông báo cho người mua:
Người bán phải thông báo cho người mua rằng hàng hóa đã sẵn sàng để nhận, đảm bảo người mua hoặc bên vận tải có thể đến lấy hàng theo thời gian đã thỏa thuận.
Giấy tờ liên quan:
Người bán cung cấp các tài liệu cần thiết như hóa đơn thương mại, biên lai giao hàng và giấy chứng nhận nguồn gốc (nếu có thỏa thuận), để người mua có thể thực hiện thủ tục xuất khẩu. Tuy nhiên, trách nhiệm làm thủ tục xuất khẩu thuộc về người mua.
Không chịu trách nhiệm về vận chuyển hoặc bảo hiểm:
Người bán không phải sắp xếp vận chuyển hay mua bảo hiểm hàng hóa. Trách nhiệm này thuộc về người mua ngay từ khi hàng hóa được sẵn sàng tại cơ sở của người bán.
Không chịu rủi ro về việc xếp hàng hoặc thủ tục hải quan:
Nếu người mua muốn người bán hỗ trợ trong việc xếp hàng lên phương tiện vận chuyển, điều này sẽ không phải là nghĩa vụ chính thức mà là thiện chí. Bất kỳ chi phí nào phát sinh cho việc hỗ trợ này có thể do người mua chi trả.
Người bán không chịu trách nhiệm làm thủ tục hải quan xuất khẩu, người mua phải tự thực hiện hoặc thuê dịch vụ chuyên trách.
2. Trách nhiệm và Nghĩa vụ của Người mua trong EXW
Tổ chức và chịu chi phí vận tải:
Người mua phải tự sắp xếp việc vận chuyển hàng hóa từ cơ sở của người bán đến nơi đến cuối cùng.
Người mua phải chịu chi phí thuê xe tải, vận tải quốc tế, bốc xếp, và bảo hiểm hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển.
Chịu rủi ro từ khi nhận hàng:
Rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hóa chuyển từ người bán sang người mua ngay khi hàng hóa được đặt tại cơ sở của người bán, tức là khi hàng đã "sẵn sàng để giao."
Làm thủ tục hải quan xuất khẩu:
Người mua phải chịu trách nhiệm thực hiện các thủ tục hải quan tại nước xuất khẩu, bao gồm việc đăng ký hải quan, kiểm tra hàng hóa, và trả các khoản thuế hoặc phí cần thiết.
Trong nhiều trường hợp, người mua sẽ cần thuê một công ty logistics hoặc môi giới hải quan để thực hiện việc này.
Bảo hiểm hàng hóa (nếu cần):
Người mua có quyền quyết định có mua bảo hiểm hàng hóa hay không trong quá trình vận chuyển. Nếu không mua bảo hiểm, người mua sẽ chịu hoàn toàn rủi ro nếu hàng hóa bị hư hại hay mất mát trong quá trình vận chuyển.
Làm thủ tục hải quan nhập khẩu:
Khi hàng hóa đến quốc gia nhập khẩu, người mua phải tự chịu trách nhiệm thông quan, bao gồm nộp thuế nhập khẩu, thuế VAT (nếu có), và các khoản phí khác theo quy định của hải quan nước sở tại.
3. Chuyển giao Rủi ro trong EXW
Rủi ro được chuyển từ người bán sang người mua ngay khi người bán đã thông báo rằng hàng hóa đã sẵn sàng để giao tại địa điểm của người bán.
Người mua sẽ chịu toàn bộ rủi ro nếu hàng hóa bị hư hỏng, mất mát hoặc xảy ra bất kỳ sự cố nào sau khi hàng đã sẵn sàng tại cơ sở của người bán, ngay cả khi hàng vẫn chưa được xếp lên phương tiện vận chuyển.
4. Thực tế sử dụng EXW trong giao thương quốc tế
EXW thường được sử dụng khi người mua có tổ chức hậu cần tốt và nắm rõ quy trình vận chuyển quốc tế. Điều này đòi hỏi người mua phải có khả năng quản lý mọi quy trình từ việc vận tải nội địa, thủ tục hải quan, vận tải quốc tế đến vận tải nội địa tại nước nhập khẩu.
EXW cũng có thể phù hợp với giao thương nội địa, nơi người mua có thể dễ dàng thu xếp các phương tiện vận tải và không cần lo lắng về các thủ tục quốc tế như hải quan.
5. Ưu điểm và Nhược điểm của EXW
Ưu điểm cho người bán:
Trách nhiệm thấp:
Người bán chỉ cần đảm bảo hàng hóa được sẵn sàng giao tại cơ sở của mình. Không cần phải chịu rủi ro hoặc lo liệu các vấn đề vận chuyển quốc tế.
Quản lý đơn giản:
Người bán không cần phải lo lắng về các thủ tục phức tạp như xuất khẩu, vận tải hay bảo hiểm.
Nhược điểm cho người mua:
Trách nhiệm cao:
Người mua phải lo liệu mọi khâu trong quá trình từ thu gom hàng hóa, vận tải, làm thủ tục hải quan xuất khẩu và nhập khẩu, cho đến vận tải đến điểm đến cuối cùng.
Rủi ro và chi phí lớn:
Người mua chịu mọi rủi ro về hư hỏng hoặc mất mát hàng hóa ngay khi nhận hàng tại cơ sở của người bán, điều này có thể phát sinh thêm chi phí bảo hiểm.
Phức tạp với thương mại quốc tế:
Đối với thương mại quốc tế, EXW có thể rất phức tạp cho người mua, đặc biệt khi người mua không quen thuộc với các thủ tục xuất khẩu của quốc gia người bán.
6. Tình huống ví dụ thực tế sử dụng EXW
Ví dụ 1: Mua bán nội địa
Một công ty tại Hà Nội muốn mua nguyên liệu từ một nhà cung cấp ở Đà Nẵng. Họ chọn điều khoản EXW. Nhà cung cấp tại Đà Nẵng sẽ chuẩn bị hàng hóa tại kho của mình và công ty Hà Nội sẽ tự thuê xe vận tải đến nhận hàng, chịu mọi chi phí và rủi ro từ thời điểm nhận hàng.
Ví dụ 2: Mua bán quốc tế
Một doanh nghiệp tại Nhật Bản muốn mua linh kiện điện tử từ một nhà cung cấp ở Việt Nam. Nhà cung cấp Việt Nam chọn điều khoản EXW, và doanh nghiệp Nhật Bản phải lo liệu việc vận chuyển hàng từ kho của nhà cung cấp tại Việt Nam, làm thủ tục hải quan xuất khẩu tại Việt Nam, và vận chuyển đến Nhật Bản. Doanh nghiệp Nhật cũng phải lo thủ tục nhập khẩu tại Nhật Bản.
Kết luận
Điều kiện EXW đòi hỏi người mua phải có kinh nghiệm quản lý hậu cần, vận tải và thủ tục hải quan. Mặc dù giúp giảm thiểu trách nhiệm cho người bán, điều khoản này có thể tạo ra nhiều rủi ro và chi phí cho người mua, đặc biệt là trong giao dịch quốc tế.
Nếu người mua không quen thuộc với quy trình vận chuyển quốc tế hoặc hải quan, các điều khoản khác như FCA có thể là lựa chọn tốt hơn, nơi người bán sẽ lo liệu một phần vận chuyển và thủ tục xuất khẩu.