Incoterms (International Commercial Terms) là bộ quy tắc quốc tế giúp chuẩn hóa các điều khoản thương mại, quy định trách nhiệm giữa người mua và người bán trong các giao dịch quốc tế. Quá trình hình thành và phát triển của Incoterms là một câu chuyện dài, bắt nguồn từ nhu cầu thống nhất ngôn ngữ và tiêu chuẩn thương mại toàn cầu. Sau đây là một cái nhìn chi tiết về quá trình hình thành và phát triển của Incoterms.
1. Giai đoạn Hình thành Incoterms
Trước khi Incoterms ra đời:
Trước khi Incoterms xuất hiện, các quốc gia và khu vực thường có các quy tắc thương mại khác nhau, dẫn đến sự hiểu lầm và tranh chấp khi hàng hóa di chuyển qua các biên giới. Mỗi nước có thể có các quy định riêng về giao hàng, rủi ro và chi phí. Điều này gây ra khó khăn cho các thương nhân quốc tế, vì việc hiểu rõ nghĩa vụ của mỗi bên là rất quan trọng nhưng lại thiếu sự nhất quán.
Sự ra đời của Phòng Thương mại Quốc tế (ICC):
Với mục tiêu thúc đẩy thương mại toàn cầu, Phòng Thương mại Quốc tế (International Chamber of Commerce - ICC) được thành lập vào năm 1919, là tổ chức có vai trò chủ chốt trong việc phát triển Incoterms. ICC nhận ra sự cần thiết của một bộ quy tắc chung để điều chỉnh các giao dịch thương mại quốc tế, nhằm giải quyết các tranh chấp phát sinh từ việc thiếu nhất quán trong ngôn ngữ và khung pháp lý giữa các quốc gia.
2. Sự ra đời của Incoterms 1936
Phiên bản Incoterms đầu tiên được xuất bản vào năm 1936 bởi ICC, với mục tiêu chính là tiêu chuẩn hóa và làm rõ các điều kiện giao hàng trong giao dịch thương mại quốc tế. Bộ quy tắc này ban đầu bao gồm 6 điều khoản thương mại:
-
FOB (Free On Board)
-
FAS (Free Alongside Ship)
-
CIF (Cost, Insurance, and Freight)
-
C&F (Cost and Freight) (sau này được đổi thành CFR)
-
EXW (Ex Works)
-
FOR (Free On Rail) (không còn tồn tại)
Những điều kiện này được áp dụng chủ yếu cho vận tải hàng hải, do thương mại quốc tế lúc bấy giờ phụ thuộc rất nhiều vào việc vận chuyển hàng hóa qua đường biển.
3. Sự phát triển của Incoterms qua các phiên bản
Incoterms đã trải qua nhiều lần cập nhật để phù hợp với những thay đổi trong thương mại và logistics quốc tế. Mỗi phiên bản được ICC cập nhật nhằm đáp ứng các yêu cầu mới và điều chỉnh các điều kiện để phù hợp với xu hướng thương mại toàn cầu, các loại hình vận tải mới, và các công nghệ logistics hiện đại.
Incoterms 1953:
Phiên bản này bổ sung thêm các điều kiện liên quan đến vận tải đường sắt, với sự xuất hiện của điều kiện DAF (Delivered at Frontier).
Incoterms 1967:
Sự phát triển của vận tải container và các loại hình vận tải đa phương thức đã dẫn đến việc bổ sung các điều kiện mới như FOB Airport cho hàng không. Tuy nhiên, điều kiện này đã bị loại bỏ trong các phiên bản sau do việc phát triển của các điều kiện tổng quát hơn cho tất cả các phương thức vận tải.
Incoterms 1976:
Cùng với sự gia tăng của việc sử dụng container, điều kiện FRC (Free Carrier) được thêm vào để phù hợp hơn với loại hình vận tải đa phương thức, khi hàng hóa được giao cho người vận tải tại một địa điểm trong nội địa thay vì tại cảng.
Incoterms 1980:
Phiên bản này đưa ra điều kiện FCA (Free Carrier) để thay thế các điều kiện liên quan đến vận tải đường sắt và hàng không. Điều kiện FCA cho phép áp dụng cho nhiều phương thức vận tải, bao gồm cả đường bộ, đường sắt và hàng không.
Incoterms 1990:
Với sự gia tăng của các công ty logistics và sự phức tạp trong vận chuyển quốc tế, các điều kiện như CIP (Carriage and Insurance Paid To) và CPT (Carriage Paid To) được bổ sung. Những điều kiện này giúp đơn giản hóa các quy trình logistics và phù hợp với xu hướng vận tải đa phương thức.
Incoterms 2000:
Trong phiên bản này, các điều kiện đã được sắp xếp lại và cập nhật để loại bỏ sự trùng lặp và giúp người dùng dễ dàng sử dụng hơn. Phiên bản này cũng làm rõ hơn trách nhiệm giữa người bán và người mua liên quan đến bảo hiểm hàng hóa và chi phí vận tải.
Incoterms 2010:
Đây là một trong những phiên bản thay đổi lớn nhất của Incoterms, khi ICC quyết định rút gọn số lượng điều kiện từ 13 xuống còn 11. Những điều kiện DAF (Delivered at Frontier), DES (Delivered Ex Ship), DEQ (Delivered Ex Quay) và DDU (Delivered Duty Unpaid) đã bị loại bỏ hoặc thay thế bằng các điều kiện mới như DAT (Delivered at Terminal) và DAP (Delivered at Place) để phù hợp với tình hình thương mại hiện đại và các yêu cầu logistics mới.
Incoterms 2020:
Phiên bản mới nhất được ra mắt vào ngày 1/1/2020, với các điều chỉnh nhằm cập nhật các yêu cầu của thị trường thương mại toàn cầu. Một trong những thay đổi chính là thay thế điều kiện DAT (Delivered at Terminal) bằng DPU (Delivered at Place Unloaded). Phiên bản này cũng làm rõ hơn về trách nhiệm bảo hiểm giữa các bên, nhấn mạnh vào bảo hiểm trong các điều kiện như CIF và CIP.
4. Những yếu tố thúc đẩy sự phát triển của Incoterms
Toàn cầu hóa thương mại: Khi thương mại quốc tế ngày càng mở rộng và các quốc gia tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, Incoterms phải được cập nhật để phản ánh các xu hướng mới và sự thay đổi trong cách thức vận tải.
Sự phát triển của công nghệ logistics: Với sự xuất hiện của container hóa và vận tải đa phương thức, Incoterms phải thích ứng để phù hợp với các phương thức vận tải hiện đại, đồng thời đảm bảo tính linh hoạt trong giao dịch thương mại.
Tăng cường vai trò của công ty logistics: Khi các công ty logistics và các nhà cung cấp dịch vụ vận tải chuyên nghiệp phát triển, các điều khoản của Incoterms cũng phải điều chỉnh để phù hợp với vai trò của những bên thứ ba này trong quá trình vận tải và quản lý chuỗi cung ứng.
5. Tầm quan trọng và vai trò hiện tại của Incoterms
Giảm thiểu rủi ro và tranh chấp: Incoterms giúp giảm thiểu hiểu lầm giữa các bên tham gia giao dịch, từ đó hạn chế tranh chấp liên quan đến chi phí vận chuyển, bảo hiểm và giao hàng.
Tiêu chuẩn hóa trong thương mại quốc tế: Nhờ vào Incoterms, các công ty từ nhiều quốc gia khác nhau có thể dễ dàng hiểu rõ các trách nhiệm của mình trong giao dịch thương mại quốc tế mà không cần lo lắng về sự khác biệt về ngôn ngữ hay quy định pháp lý.
Hỗ trợ quản lý chuỗi cung ứng: Incoterms cung cấp một khung pháp lý rõ ràng về trách nhiệm vận tải và giao hàng, từ đó giúp các công ty và các nhà logistics quản lý chuỗi cung ứng một cách hiệu quả.
6. Chi tiết 11 điều kiện của Incoterms 2020
► EXW (Ex Works)
► FCA (Free Carrier)
► CPT (Carriage Paid To)
► CIP (Carriage And Insurance Paid To)
► DAP (Delivered At Place)
► DPU (Delivered At Place Unloaded)
► DDP (Delivered Duty Paid)
► FAS (Free Alongside Ship)
► FOB (Free On Board)
► CFR (Cost And Freight)
► CIF (Cost, Insurance and Freight)
Kết luận
Incoterms đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài từ những năm 1936 đến nay, từ việc đơn giản hóa các giao dịch vận tải hàng hải đến đáp ứng các yêu cầu phức tạp của vận tải đa phương thức và thương mại toàn cầu hiện đại. Incoterms không chỉ giúp tạo ra sự rõ ràng trong các giao dịch thương mại mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của thương mại quốc tế và quản lý chuỗi cung ứng.